Có lẽ trong lịch sử nước ta, cuộc chiến tranh đau xót nhất là Trịnh - Nguyễn phân tranh, nồi da nấu thịt trong vòng 45 năm, với 7 trận chiến lớn, diễn ra từ 1627 – 1672, người chết không biết bao kể, đất nước phân ly, anh em tàn hại lẫn nhau...
Trong trận chiến lần thứ 7, quân Trịnh đánh thành Trấn Ninh rất gấp, xác chết chất cao lấp cả hào, quân lính cứ thế trèo qua đống xác người leo lên mặt thành. Bấy giờ, bên quân Trịnh có người bảo với quân Nguyễn đang thủ thành: "Chúng tôi và các anh em vốn là người một nhà, sao nỡ tàn hại lẫn nhau. Chỉ vì nhà chúa tranh chấp, anh em ta mới phải chịu chết oan. Tôi bảo anh em, nếu thấy trái phá bay vào người ở xa thì chạy nấp cho nhanh, người ở gần thì nắm sát xuống mặt đất mà tránh thì được vô sự."
Có lẽ chả có trận chiến nào mà bên tấn công lại mách cho bên phòng thủ cách chống đỡ như thế. Làm thế thì có khác gì chỉ bảo cho đối phương cách giết mình chứ!
Sau cuộc chiến, nguyên soát quân Nguyễn là công tử Nguyễn Phúc Thuần, con chúa Hiền, em chúa Nghĩa đã nhìn lên ngọn cờ rách nát của quân Trịnh mà khóc than: “Vật còn như thế, hống chi là người!” Một năm sau, Thuần đang ở giữa chiến công hiểm hách, vinh hiển khôn cùng lại từ bỏ hết tước vị, vợ con, xuất gia đi tu khi đang giữa tuổi 20, được hai năm sau thì ông mất.
